Në një roman të jashtëzakonshëm formues, Ermal Meta rrëfen historinë e Kajanit, që rritet mes stuhisë së konflikteve të shekullit XX, një shpirt i ndjeshëm i katapultuar në botë të largëta.
“… Ky libër zbulon talentin e një autori të ri dhe lindjen e një shkrimtari, një intelektuali të ardhshëm të botës letrare shqiptare, një intelektuali me një dashuri të pastër për atdheun e tij, m mendime përparimtare për ta parë Shqipërinë të përparuar si vendet e tjera të Europës, që sot na befasojnë…” -Botuesja
Trupat e vdekur nuk kanë mundësi të flasin, megjithatë kumti që bartin vjen përmes të gjallëve. Regjimet themelohen pazgjidhshmërisht prej trupave dhe soliditeti i tyre vjen paradoksalisht përmes përkujdesjes, kërkimit dhe rizbulimit të eshtrave. Nuk ka regjim të vendosur në Shqipëri, që të mos jetë ngritur e themeluar mbi to, apo që të mos u jetë mbivendosur eshtrave, duke i rikonfiguruar në mënyrë të vazhdueshme. Ato mbeten një gur themeli i pakontestueshëm. Rëndësia e Varrezave të Dëshmorëve për regjimin komunist ishte po aq e madhe sa politika të tjera zyrtare, si industrializmi apo emancipimi. Këtu nuk bëhet fjalë vetëm për materializimin monumental e përkujtimor të dëshmorëve, si themel që justifikonte gjenezën e regjimit, por shfaqet qartazi dhe përpjekja për të njësuar dëshmoret, për të njesuar gjithçka që konsiderohej përpjekje ultrashekullore e shqiptarëve për liri.
Këto poezi gjallojnë në një realitet letrar mes
shpirtërores, onirikes si dhe një tradite metafizike tradicionaliste,
duke krijuar marrëdhënie me një tjetër konceptim të botës, më të shtyrë
dhe parak. Janë pikërisht poezi si “Kanga e ujit” ato që nëpërmjet një
figurativizmi tjetër, ftojnë drejt një kujtese e inteligjence universale
të qarkulluar pafundësisht, e quajtur ndryshe dhe “rikthimi i përjetshëm
i së njëjtës”.
Onomastika ka qenë gur themeli e lëndë e parë me rëndësi parësore në të gjitha hulumtimet e shqyrtimet historiko-gjuhësore rreth iliro-shqiptarëve, së pari, për albanologët e huaj, pastaj (në hullinë e tyre e me përmasa përherë e më të gjera) edhe për studiuesit shqiptarë.
Ky libër është portretizimi regëtues i një epoke të shenjuar nga mungesa e dashurisë së vërtetë dhe hyjnizimit të seksit, në të cilën rrëfimtarja ia del gjithsesi të spikasë dashurinë, si thelbin e qenësishëm të jetës njerëzore. Kjo është ndoshta novela më magjepsëse e Mira Meksit, ku autorja shpalos një univers magjik, i cili popullohet nga qenie fantastike
Romani i Agron Tufës “Paqja e përgjakur e Adamit” është një rrëfim elegjiak për fatin e njeriut të drejtë që përpiqet të meritojë “hisen e tij nën diell”, që sakrifikon e flijohet për të afërmin, që ëndërron të ndërtojë strehën e tij në paqe me këtë botë dhe që gjen në realitet vetëm tradhtinë, poshtërimin dhe mosmirënjohjen.
Një figurë jashtë kohës , por shumë e domosdoshme për kohën . Shembull se dhe në boshllëk bëhen gjëra të thella , drejt diellit të kulturës . Ati i frymës postmoderne në artet pamore . Serioziteti shkencor , grumbullimi i fakteve duke shkuar në origjinën e personazheve , interpretimi i aktit artistik të veprës , ka qenë një punë e gjatë me shumë skrupolozitet . Rruga e lehtë për të ishte e huaj . ( Besim Tula )